Lisede alan seçimi ve dikkat edilmesi gereken 5 madde

Doğru bir alan seçimi için önce kendinizi tanıyın

Alan seçimi yaparken en önemli nokta öğrencinin kendini tanımasıdır. “Ben neyi seviyorum, neye ilgim var?”, “Hangi derslerde daha yetenekliyim ve başarılıyım?” gibi sorulara cevap verebilmek alan seçimi yaparken yanlış karar almamızı engeller.

Adım adım ilerleyelim. İnsanın yaparken zamanın nasıl geçtiğini anlamadığı şeylere ilgisi var demektir. Bozuk bir teknolojik aleti tamir ederken ya da televizyondaki ekonomi programını izlerken keyif alıyor ve zamanın nasıl geçtiğini anlamıyorsanız bu etkinliklere ilginiz var demektir.  İlgilerinizi belirleyin!

İkinci adım yetenekler. Kendinize şu soruyu sormalısınız: “Hangi derste daha başarılıyım?” Sayısal alanı seçmek istiyor ama “Kimya dersinde formül dahi görmek istemiyorum.” ya da “Fizik dersini hiç anlamıyorum.” diyorsanız alan seçimini tekrar değerlendirmenizde fayda var demektir. Aynı durum eşit ağırlık için de geçerli tabii ki.

Çünkü bu şekilde eğitim hayatının devamında yeterince keyif almadığınız derslerden sorumlu olacak ve başarılı olmak için diğer arkadaşlarınızdan çok daha fazla çabalamak zorunda kalacaksınız. O yüzden alan seçimi yaparken çalışmaktan keyif aldığınız, aktif ve yaratıcı olduğunuz, kendinizi rahat ifade edebildiğiniz ve başarılı olduğunuz derslerin ağırlıkta olduğu alana yönelmelisiniz.

Doğru bir alan seçimi için kişilik özelliklerinizi iyi analiz edin.  “Sosyal bir bireyim ve insanlarla iletişim kurmaktan, toplumun sorunları ile ilgilenmekten keyif alıyorum.” diyorsanız, bir laboratuvar ortamında tek başınıza çalışmak sizi çok mutlu etmeyecektir. Kişilik özelliklerinize uygun bir meslek grubuna yönelmeniz mesleğinizi uygularken mutlu olmanızı sağlayacaktır. “Bu konuda ben kendimi yeteri kadar tanıyamıyorum, analiz edemiyorum.”

Diyorsanız, rehberlik biriminin uyguladığı ilgi yetenek ve kişilik envanterlerini kaçırmayın. Yine kariyer danışmanlığı desteği almak bu süreçte karar vermenizi kolaylaştıracaktır.

İyi bir araştırma dönemi geçirin

Alan seçimi öğrencilerin kariyer yolculuğunda önemli bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde seçim yapmadan önce ilgilenilen alan ve meslek grupları ile ilgili derinlemesine araştırma yapma ve bilgi toplamak gerekir. . Burada bahsedilen araştırma internet ortamına bir meslek yazıp çıkan yazıları okumak değildir.  

Örneğin; Makine Mühendisliği bölümünü merak ediyorum diyorsan, makine mühendisi ne iş yapar, hangi sektörlerde çalışma imkanı vardır gibi sorulara yanıt ara  En etkili yollardan biri ilgilenilen meslek grubunu yapan insanlarla görüşmeler yapmaktır. Yine bu konuda meslek tanıtım seminerlerine katılmak ya da okul psikolojik danışmanlarından kariyer danışmanlığı talep etmek meslek gruplarını daha iyi analiz etmenize olanak sağlayacaktır.

Popüler olanı değil kendimize uygun olanı seçebilmeliyiz

Popüler olan mesleklere yönelmek cezbedici ve risksiz bir kararmış gibi görünebilir.  Ancak bu karar okul başarısı ve kişilik özelliklerine göre büyük bir hayal kırıklığına dönüşebilir. Aman dikkat!

En çok karşılaşılan popüler meslek tercihleri tıp, hukuk, psikoloji ya da mühendisliklerdir.  Popülerlikten ziyade daha önceki maddeler ışığında karar almak mesleki mutluluk ve başarı için daha iyi bir ölçüt olacaktır. İyi bir araştırma dönemi ve kişilik analizi sonrası hedefiniz yine popüler bir meslek grubu ise problem yok demektir. Burada amaç popüler olandan önce kendimize uygun olanı değerlendirmektir.

Ön yargılarla değil hedeflerle karar vermeliyiz

Doğan Cüceloğlu “Ön yargı, arı soktu diye bal yememektir .” demiştir. Ön yargılar ile hareket etmek alan seçerken de asıl istediğimizi elde etmemizi engeller. Örneğin; aslında iyi bir eşit ağırlık alanı öğrencisi olabilecek biri “Sayısal seçmezsem başarısız olduğumu düşünecekler.” ya da “Ailemdeki herkes sayısal okudu ben de sayısal okumalıyım yoksa aileme layık olamam.” gibi ön yargılar yüzünden asıl hedeflerinden vazgeçebiliyorlar.  Eğer gerçek başarıyı istiyorsak ön yargılar ile değil hedefler ile karar vermemiz gerekir.

Unutmayın; son karar sizin!

Alan seçimi yaparken kaygılanmanız, kararınızın doğruluğundan endişe etmeniz, ikilemler yaşamanız çok normal. Bu dönemi en güzel şekilde geçirmek ve sağlıklı bir karar verebilmek için kaygılarınızı ve varsa korkularını ailenizle ve uzmanlarla konuşmalısınız.

Özellikle bu dönemde aile ya da akran baskısı ile karar veren öğrencilerin seçtikleri alandaki ders başarısı veya meslek gruplarına olan ilgisi ilerleyen dönemlerde düşmektedir. Unutmamak gerekir ki uzun zaman sonra yapılan alan değişiklikleri öğrencilerin akademik başarısı için büyük risk taşır.

Alan seçimi süreci öğrencinin yönlendirilmeye ihtiyacı olduğu bir dönemdir ve öğrenci her koldan bilgi toplamak ister. Ama unutmayın seçeceğiniz alandan karar verdiğiniz bölümleri siz okuyacak, meslekleri yaşamınızda siz uygulayacaksınız. Bu yüzden unutmayın; son karar sizin!

Özcan Ölmez
Rehber Öğretmen
Şirinyer Sınav Anadolu Lisesi