Lise tercihi yapmanın püf noktaları

Lise tercihi için nelere dikkat edilmeli?

LGS sonuçlarının 30 Haziran 2021, Çarşamba günü ilan edilmesi ile birlikte birçok veli ve öğrencimizin aklında tercih dönemi ile ilgili soru işaretleri oluşmaya başladı. Öncelikle tercih dönemi hakkında detaylı bilgiye sahip olmak, daha az stresli bir dönem için hazırlık yapmamızı kolaylaştıracaktır.

Peki lise tercihlerinde nelere dikkat etmeliyiz?

Lise tercihleri için, ilk bilmemiz gereken madde kesinlikle tercih türleri; bu noktada karşımıza Yerel Yerleştirme ve Merkezi, Yerleştirme başlıkları çıkacaktır.

Yerel Yerleştirme kısaca Ortaokul Başarı Puanı ile, adrese dayalı (kendi kayıt alanı – komşu kayıt alanı ve kayıt alanı dışı) yapılan yerleştirme ve tercih basamağıdır. Bu basamakta dikkat etmemiz gereken nokta okulun daha önceki senelerde hangi ortalama ile öğrenci aldığı, öğretim kadrosu, mezun ettiği öğrencilerin başarı oranları ve ulaşım kolaylığı olmalıdır. Gerekli olan bu bilgilere ilgili okulların MEB uzantılı İnternet sitelerinden ve bir önceki yılın puan tablolarından ulaşım sağlayabiliriz.

Yerel Yerleştirme

Yerel yerleştirmede ilk tercihlerde öğrenci en az bir adet, en fazla beş adet okul tercih edebilecektir. Bu okullardan ilk üç okul kendi kayıt alanından olmak şartı ile en fazla üç tanesi aynı okul türünde olmalıdır. Örneğin; öğrenci kendi kayıt alanından ilk üç tercihini Anadolu lisesi türünden okullardan yana yapacak ise dört ve beşinci tercihlerini de yapmak istediği takdirde bu tercihleri mesleki ve teknik Anadolu lisesi veya imam hatip Anadolu lisesinden yana yapmak zorunda kalacaktır. Ama tekrar hatırlatmakta fayda var, veli ve öğrencimiz talep ederse sadece bir adet tercih ile de Yerel Yerleştirme tercihlerini tamamlayabilir, farklı okul türleri yazma zorunluluğu bulunmamaktadır.

Merkezi Yerleştirme

Merkezi Yerleştirme için farklı basamaklar karşımıza çıkacaktır. Öncelikle dikkat etmemiz gereken önemli kriter şudur: Merkezi yerleştirme için tercih yapmak isteyen öğrenci ilk tercihlerinde Yerel Yerleştirme tercihinde bulunmadan, merkezi yerleştirme için oluşturulan tercih sistemi aktif hale gelmeyecektir.

Bu sebeple her ne şart ile olursa olsun tercih sıranız ilk önce Yerel Yerleştirme, sonra Merkezi Yerleştirme için olmalıdır. Yerel Yerleştirme sonrası aktif hale gelen merkezi yerleştirme sistemindeki ilk kriter öğrencinin LGS sonuç belgesinde yer alan “Genel Yüzdelik Dilim”dir. İlk tercihlerde baz alacağımız yüzdelik dilimler bir sene önce yapılan tercihlerde ilgili okula en son yerleşen öğrencinin yüzdelik dilimidir. Örneğin, 2020 LGS yerleştirme sonuçlarına göre İzmir Fen Lisesi’ne 481,1528 puan ve 0,11 yüzdelik dilim ile girmiş olan son öğrenci, 2021 yılı tercihlerinde dikkat etmemiz ilk puan kriteri olacaktır.

Merkezi Yerleştirme’de Yerel Yerleştirme’den farklı olarak tüm illerden başvuru kabul edileceği için il bazında oluşan yüzdelik dilimleri baz almak bize hata yaptıracaktır. Bu hataya düşmemek için genel yüzdelik dilim kriterini gözden kaçırmamakta fayda var. Öğrenciler ilk tercihlerinde Merkezi Yerleştirme listesinde en fazla 10 adet okul tercihinde bulunabilecekler ve yerel yerleştirmenin aksine herhangi bir okul türü sınırlaması bulunmamakta.

Tercihlerimizi girerken sistem bize ilk önce Yerel Yerleştirme yaptırıp daha sonra Merkezi Yerleştirme sistemini aktif hale getirirken; değerlendirme ve yerleşim aşamasında ilk dikkate alınan liste merkezi tercih listesi olacaktır. Yani, tercih sırasında ilk önce yerel sonra merkezi iken, yerleştirme sırasında ilk önce merkezi sonra yerel liste değerlendirilecektir.

Tercihte bulunurken üzerinde durmanız gereken bir diğer noktada sıralamadan ziyade hangi okulu istediğiniz olmalıdır. Puanı yüksek olduğu için listenin üst sıralarına gitmek istemeyeceğiniz bir okulu yazmanız, o okulun ihtimalini diğer okullarında üzerinde oluşturmanıza sebep olur. Bu kapsamda öncelikli basamak istediğimiz okullardan yana olmalı ve ikinci basamak sıralama olmalıdır diyebiliriz.

Okulları türlerine göre lise tercih ederken nelere dikkat etmeliyiz?

Öncelikle okul türlerinden bahsetmeliyiz. Ülkemizde fen lisesi, sosyal bilimler lisesi, Anadolu lisesi, mesleki ve teknik Anadolu lisesi ve Anadolu imam hatip lisesi olmak üzere beş farklı okul türü bulunmakta.

Fen lisesini tercih edecek öğrencilerin sayısal branşlarda yetkin olması ve sayısal bölüm ile lise hayatını tamamlayacağını bilmesi gerekir. Fakat bir öğrenci eşit ağırlıklı, sayısal ya da sözel alanda mı ilerleyeceğine henüz karar veremediyse Anadolu liselerini seçmek sonrasında farklı dalları seçmesinde yardımcı olacaktır. Meslek liselerini tercih ederken ise kesinlikle öğrenciye hitap edecek ya da el becerisinin olduğu, ilgisinin olduğu bölümleri sunacak okulları iyi araştırmak gerekir.

Meslek lisesi gruplarında denizcilikten havacılığa, yiyecek içecek hizmetlerinden çocuk gelişimine, bilişim teknolojisinden makine ve elektroniğe kadar sayabileceğimiz onlarca bölüm yer almakta bu sebeple yerel ya da merkezi fark etmeksizin detaylı araştırma ile tercih yapılması gerekir.

İlk tercih dönemi yaklaşık 10 günlük bir periyottan sonra tamamlanacak ve bir haftalık süreç içerisinde yerleştirme sonuçları MEB web sitesi üzerinden yayınlanacaktır. İlk yerleştirmede istediği okula ya da bölüme yerleşemeyen öğrenciler için MEB tarafından birinci nakil dönemi adı altında, ikinci bir tercih süreci sonuçların yayınlandığı gün başlatılacaktır.

Öğrenciler bir hafta sürecek birinci nakil sürecinde, hem yerel hem de merkezi yerleştirmede yine ilgili okula en son giren öğrencinin, puanı baz alınarak, sadece üç tercih hakkı ile tercihte bulunabilecekler. İlgili haftanın devamında üç gün içerisinde, birinci nakil sonuçlarının açıklanması ile birlikte, yine okulların son puanları ve boş kontenjanlar e-okul sistemi üzerinden veli ve öğrenciler ile paylaşılacaktır.

Tekrar tercih yapacak bireyler için, ikinci nakil dönemi de böylelikle bir hafta süre için açılmış olacaktır. Yine her iki yerleştirmede de öğrenciler üçer tercih ile giriş yapabilecekler.

Bu şekilde ilk yerleştirme, birinci nakil ve ikinci nakil sürecini de kapsayan yaklaşık bir aylık bir lise tercih süreci bulunmaktadır. Herhangi bir tercihte öğrenci eğer bir okula yerleştiyse ve yeniden tercih yapmak istiyorsa, ilk yerleştiği okulu riske atmış olmayacaktır.

Yeniden yapılacak tercihte öğrenci başka bir okula yerleşemezse eğer ilk yerleştiği okuldaki kaydı saklı kalacaktır. Öğrenci üç yerleştirme sürecinde de herhangi bir okula yerleşemediyse şayet son nakil süreci bittikten sonra İl/İlçe Nakil Komisyonu tarafından boş kalan kontenjanlara yerleşmesi sağlanacaktır. Bütün bu tercih sürecinde dikkat edilmesi gereken noktalardan biri de tercih dönemi tamamlanmadan girilen tercihleri okul idarelerine onaylatmaktır.

Lise kayıt sürecine ilişkin temel bilgiler bu şekildedir.

Kübra Zorlu Köse
Buca Sınav Koleji 
Rehber Öğretmen