Anaokuluna başlama yaşı kaç olmalı?

Okul her çocuğun gelişiminde büyüme, yürüme, konuşma gibi önemli adımlardan bir tanesidir. Her yeni aşama gibi aile için doğal bir yaşam krizi olmakla birlikte sağlıklı ve güvenli bir uyum süreci gerektirir. Okula ilk kez başlayan bir çocuk yeni ve anlamlandırmaya çalıştığı bu sosyal çevrede kendini bir birey olarak var ederek, dış dünyaya ilk adımlarını atacaktır.

• Çocuğum okula başlayacak fakat okula hazır mı?
• Anaokuluna başlama yaşı en erken ya da en geç olmalıdır?
• Çocuğumu okula erken başlatmam halinde ileride okuldan sıkılır mı?
• Geç başlatırsam yaşıtlarından geride kalır mı ya da daha büyük uyum sorunları yaşar mı?

Bu gibi sorular çocuğu 3 – 6 yaş aralığında olup okula başlayacak her anne babanın aklına gelen sorulardan yalnızca bazılarıdır.

Erken çocukluk döneminin önemi

Bugün evrensel düzeyde kabul edilmiş bilgiler çocukların psikolojik, zihinsel ve fiziksel gelişimlerinin birkaç evrede tamamlanmış olduğunu bizlere göstermektedir. Her evrenin özellikleri farklılık göstermekle birlikte, bu evrelerde ilk kez gelişen beceriler ortaya çıkmaktadır.

Erken çocukluk döneminin içerisinde yer alan 0 – 3 yaş ise, temel güven ve bağlanmanın gerçekleştiği, çocuğun duygusal bağı en güçlü kurduğu annesi ile hayatının ilk üç yılını geçirmesi gerektiği bir süreç olarak bilinir. Güvenli bağlanma süreci bireyin fiziksel, zihinsel, psikolojik bütün süreçlerini yaşamı boyunca etkileyerek benlik algısını, kişiliğini, insanlar arası iletişimini, akademik başarısını şekillendirir.

Anaokulu eğitimi çocuğun gelişimine ne gibi katkılar sağlar?

Çocuklar öğrenme ve gelişimlerine destek sağlayan fiziksel, bilişsel, sosyal, duygusal ve dil becerileri (sosyal ilişki kurma, kendini ifade etme v.b.) gibi birtakım bazı beceriler ile dünyaya gelseler de bunların kalıcı davranışlara dönüşebilmesi adına erken çocukluk döneminde (0 – 6 yaş) desteklenmesi oldukça önemlidir. 

Yapılan birçok araştırma ve çalışmalar bu dönemde nitelikli deneyimler edinen çocukların ilerleyen yaşamlarında okula karşı hissedilen aidiyet duygusunun da etkisiyle okula devam (mutlu bir şekilde okula gitme isteği) ve derslerde başarı ile akademik başarıda, iş birliğine, paylaşmaya, yardımlaşma ve empati yapmaya açık olarak sosyal yaşamda beceri kazanma gibi birçok alanda olumlu desteklenmiş ve kendine güvenen bireyler olarak yaşamlarını sürdürdüğü gerçeğini ortaya koymaktadır.

Okul öncesi dönem olarak bilinen 3 – 6 yaş arası çocukların oyun kurabilme, oyunlarla birlikte kuralları öğrenebilme, ilgisini ve merakını uyandıran şeylere karşı dikkatini verebilme, nesneler arası ilişkileri kavrayabilme ve somut düşünme gibi birtakım gelişim özelliklerine sahip olduğu bir süreçtir.

Bu gelişim döneminde dikkat süresi oldukça kısa olan çocuk oyun ya da ilgisini çeken kısa öyküler, etkinlikler aracılığıyla öğrenme sağlayabilir. Oyun yalnızca bu yaşta öğrenme aracı olmamakla birlikte aynı zamanda çocuğun kendi iç dünyasını ifade ettiği, problemlere karşı bakış açısı geliştirebildiği zamanının büyük bir kısmını ayırmak istediği uğraş alanıdır.

Anaokuluna başlangıçta ideal yaş aralığı nedir?

3 yaşından itibaren benmerkezcilikten uzaklaşan çocuk okula başlamaya hazır olduğunun sinyallerini sürekli anne babasını oyunlarına dahil etme isteği ve her daim sormuş olduğu çeşitli soruları ile gösterecektir.

Okul hayatına sağlık bir adım için çocuğun ebeveynlerinden ayrılıp, okul ortamına uyum sağlayabilecek düzeyde duygusal olgunluğa, kendi yaşının gerektirdiği öğrenme süreçlerine ve kavramların, şekillerin, nesneler arası ilişkilerin, yabancı bir dilin öğretildiği programa uyum sağlayabileceği düzeyde bilişsel olgunluğa erişmesi gerekir.

Anaokuluna başlayacak çocuklarda var olması beklenen bazı beceriler ise şunlardır:

• Ebeveyninden ayrılarak bağımsız davranabilme
• Tuvalet kontrolünün kazanılması
• Öz bakım becerileri
• Yönergeleri anlayabilme ve uygulayabilme
• Kendini ifade edebilme (ihtiyaçlarını ve duygularını)
• El-göz koordinasyonu
• Toplum kurallarını öğrenerek onlara uyum sağlayabilme
• Akranları ile iletişim ve oyun kurma
• Dikkatini kısa süreli de olsa bir şey üzerinde sürdürebilme
• Davranış kontrolü

Yaşına uygun gelişim özelliklerine sahip bir çocuğun dört yaştan itibaren bu becerileri kazanması beklenir, dolayısıyla anaokuluna başlangıç yaşında 48 ay temel alınarak uzmanlar tarafından yapılan bireysel gelişim değerlendirmeleri bu kararı vermede büyük önem taşır.

48 ayı tamamlamış olan her çocuk anaokuluna başlayabilir mi?

Gelişim dönemlerine göre kazanılması gereken özelliklere bakıldığında her çocuğun bireysel olarak birtakım farklılıklara sahip olduğu görülür. Bu farklılıklar çocukların okul hayatına başlangıcını, adaptasyonunu, sonraki yıllarda akademik ve sosyal alanlardaki başarılarını doğrudan etkileyen faktörlerdir.

Dolayısıyla anaokuluna başlama kararı verilmeden önce çocuğun gelişiminin kendi içerisinde bir bütün olarak değerlendirilmesi, çocuğu tanımak ve desteklenmesi, geliştirilmesi gereken alanları belirleyebilmek adına büyük önem taşımaktadır.

Okula başlama gibi önemli bir geçişin olduğu bu süreçte çocukların her zamankinden daha fazla ilgiye, sevgiye ve güven verici sözlere ihtiyacı olduğu unutulmamalıdır.

Gizem Aşık
Rehber Öğretmen
Bornova Sınav Koleji