Proje nasıl hazırlanır?

Öğretimin amacı öğrenciye bilgi aktarmak, aktarılan bilgilerin öğrenci zihninde kalıcı ve anlamlı hale gelmesini sağlamaktır. Bu kapsamda, öğretmenin derslerde kullandığı yöntem ve teknikler çok önemlidir. Kalıcı öğrenmenin sağlanması için öğrencinin derste ve ders dışında yapabileceği uygulamalar büyük önem taşımaktadır.

Öğretmenin yapacağı deneyler, kullanacağı interaktif simülasyonlar, etkili görseller öğrencide merak uyandıran uygulamalarla öğretim daha etkin hale gelebilir. Öğrencinin dersten alacağı verimi arttırması için iyi ve meraklı dinleyici olması yeterlidir. Böylece konuyla ilgili sorular sorabilir ve bilgiyi kendi zihnine yerleştirmede diğer öğrencilere göre daha başarılı olabilir. Öğrenci, ders dışında yapabileceği çalışmalarla ile öğrenmeyi kalıcı hale getirebilir.

John Dewey öğrencilerin öğrenmek istedikleri konu seçiminde serbest bırakılmalarının, araştırmada özgür olmalarının kendi motivasyonlarını olumlu etkilediğini söylemiştir. Bu görüşten destek alarak ortaya çıkan proje tabanlı öğrenme; öğrencinin çevresinde, günlük yaşantısında karşılaştığı bir problemi tespit edip bu problemi belirli bir zaman dilimi içerisinde çözmesi, yaptığı çalışmaları rapor etmesi ve ulaştığı sonucu arkadaşlarına sunmasıdır.

Ders öğretmenin kullanabileceği bu yöntemde öğrenci, öğrenmenin her aşamasında aktif olacağından kalıcı öğrenme gerçekleşmiş olacaktır.

Peki proje nedir ve nasıl hazırlanmalıdır?

Bir öğrenciye veya küçük gruplara onların ilgi duydukları konuları bilimsel yöntemler kullanarak ders dışı zamanlarında araştırmaları, sonuçlarını rapor etmeleri ve ortaya çıkan ürünleri ilgili gruplarla paylaşmalarına proje denir. Projeler kapsamına göre değişiklik gösterebilir.

Öğretmen işlediği bir konunun daha iyi anlaşılabilmesi için öğrencilerine dar kapsamlı bir proje yaptırabilir. Örneğin sıvıların kaldırma kuvvetini etkileyen değişkenlere yönelik bir deney yapmalarını ve bunu rapor haline getirmelerini isteyebilir ya da TÜBİTAK gibi kurumların düzenlediği, detaylı ve özgün bir araştırma gerektiren yarışmalara yönelik projeler de isteyebilir.

Proje çalışması öğretmenin rehberliğinde öğrencinin günlük yaşamda ilgi duyduğu bir konu ile başlar. Konu öğrencinin deney, gezi ve gözlem gibi faaliyetleri kullanarak çözebileceği bir problemi kapsar. Proje konusu bir doğa olayının incelenmesi olabileceği gibi, teknolojik bir aracın yapımı da olabilir. Projenin konusu belirlendikten sonra projenin amacını belirlemelidir.

Örnek verecek olursak güneş enerjisi ile çalışacak bir taşıt yapmak projemizin konusu olsun. Böyle bir taşıt yapmayı planlamamızın nedeni fosil yakıtların belli bir süre sonra tükenecek olması ve bu yakıtların çevre kirliliğini arttırması olabilir. Bu aşamadan sonra konu ile ilgili önceden yapılmış çalışmalar araştırılır. Yapılan araştırmaların projenize ışık tutan yönleri ve sonuçları rapor edilir. Ardından araştırmanın yöntemi belirlenir. Araştırma teorik mi yoksa deneysel bir çalışma mı olacaktır? Bu sorunun cevabına göre yardım alınacak uzmanlar ve kurumlar belirlenir.

Bu uzmanlar, bir akademisyen ya da teknik bir çalışmayla ilgili bir mühendis olabilir. Deneysel bir çalışma yapılacaksa üniversitelerin ya da diğer kurumların laboratuvar imkanlarından faydalanılabilir. Araştırmanın yöntemi belirlendikten sonra yapılan deneyler ve ölçümlerin sonucunda elde edilen veriler tablo ve grafikler yardımıyla analiz edilir. Örneğin kullandığınız güneş panelleri ne kadar güç üretti? Üretilen bu güç miktarı aracı ne kadarlık bir kütle ile harekete geçirebildi? Gözlemlerden dayalı yapılan açıklamalar araştırmanın sonucudur. Bu sonuçların başka araştırıcıların benzer araştırmalarda elde ettikleri sonuçlarla karşılaştırılması önemlidir.

Sonuçlar başka araştırmacıların sonuçları ile uyumlu ise araştırmaya destek sağlanmış olur. Aynı zamanda, birbirini destekleyen araştırmalar genel sonuçlara ulaşılmasını sağlayabilir. Araştırma sonuçlarında farklılık görünüyorsa bu farklılığın nedenlerini tahmin edip, bu konuda yeni araştırmaların yapılma gerekliliğini vurgulayabilirsiniz. Farklılığın diğer bir nedeni de araştırmanın herhangi bir basamağında hata yapılmasıdır. Bu durumda araştırma planı ve uygulama yeniden gözden geçirilmelidir. Araştırma raporunun sonuna farklı sorular koyarak yeni araştırmaların önünü açabilir ve farklı öneriler sunulabilir.

Peki bu sürecin sonunda öğrencinin kazanımları neler olacak?

İlkokul ya da ortaöğretim aşamasında araştırarak öğrenmeyi başarabilmiş bir öğrencinin üniversite eğitimini çok daha sağlıklı geçireceği muhakkaktır. Yaparak ve yaşayarak öğrenmeyi sağlayıp proje üretebilen öğrencilerin özgüvenleri artacak, problem çözme yetenekleri gelişecektir. TÜBİTAK projelerinde dereceye giren öğrencilerin ise üniversiteye giriş sınavında ek puan alacaklarını da hatırlatalım.

Thomas Edison’un ampulü bulurken üç bine yakın deney yaptığını biliyor muydunuz? Yapılan araştırmaların hedefe ulaşıp ulaşmaması önemli değildir. Her durumda kazanç sağlanır. Hedefe ulaşılmışsa daha büyük hedefler konulabileceği hedefe ulaşılmadıysa da yapılan hatanın tekrarlanmaması sağlanır. Amacınız her durumda öğrenmek ve öğrenileni her olaya aktarabilmek olsun!

Uğur Bektaş
Fizik Öğretmeni
Şirinyer Sınav Anadolu Lisesi