Sınav kaygısı nedir?

Sınav kaygısından kurtulmak için neler yapmalıyız?

Kaygı ya da anksiyete olarak bildiğimiz şey, kişinin kendini, gerçekten ya da hayali durumlarda tehlike ve tehdit altında hissetmesiyle verdiği fiziksel, zihinsel ve duygusal tepkilerdir. Her insan zaman zaman kaygılı hissetse de bu durumun sık yaşanması, verilen tepkinin fiziksel ve duygusal şiddeti kişinin gündelik hayatını olumsuz etkilemeye başlamasıyla birlikte bozukluk/rahatsızlık olarak adlandırılabilir.

Sınav kaygısı ise eğitim hayatının başından itibaren görülebildiği gibi, ileriki dönemlerde de başlayabilen, temelde kişinin “başarısız olma”, “ailesini, öğretmenlerini hayal kırıklığına uğratma” korkusudur.

Çocukluktan itibaren başlayan sınav kaygısı genellikle ailenin tutumundan ya da öğretmenin/okulun tutumundan kaynaklanır. Baskıcı, mükemmeliyetçi aile, sıkı disiplin, takdir edilmemek, okuldaki baskı, otoriter öğretmen tutumu, ceza sistemi, olumsuz yıkıcı eleştiriler gibi davranışlar kaygının oluşmasına neden olur.

Sınav kaygısının belirtileri üç farklı alanda ortaya çıkabilir. Sınav kaygısının derecesine bağlı olarak zihinsel belirtilerde, öğrenilen bilginin hatırlanmaması, odaklanmada güçlük, öz güven yetersizliği, kendini başarısız görme, kötü bir şey olacağı korkusu olarak ortaya çıkar.  Zihinsel belirtiler olduğu gibi, fiziksel ve duygusal belirtiler ile de kaygı kendini gösterir.

Fiziksel belirtiler çarpıntı, terleme, mide bulantısı, el ve ayaklarda titreme, sınav esnasında sıklıkla tuvalete gitme ihtiyacı, baş ağrısı, yeme bozuklukları iken, duygusal belirtiler sürekli olarak ağlama, sürekli sinirli ve öfkeli olma, tedirginlik ve panik halidir.

Sınav kaygısı olan çocuğa

Peki çocuğumuzda sınav kaygısı belirtilerini gözlemliyorsak ya da bundan şüpheleniyorsak neler yapmalıyız?

Aile olarak öncelikle ev içerisinde konuşulan eleştirel tutumdaki yargılarımıza dikkat etmeliyiz. Gerçekten çocuğumuza “başarısız olacağı” ya da “başarısız olursan kötü şeyler olacağı” algısını verip vermediğimizi tartmalıyız. Sınav sonuçlarının kötü gelmesi halinde vereceğimiz tepkileri nasıl kontrol edeceğimizi öğrenmeliyiz. Beslenme ve uyku düzeni de kaygının azalmasında, kontrol edilmesinde önemli bir yer kapsar.

Kişi olarak sınav anında ürettiğimiz otomatik olumsuz düşüncelere yönelik alternatif olarak olumlu düşünceler üretmek mümkündür. Doğru test çözme yöntemlerini öğrenmek, sınavda nerelerde eksiklerimizin olduğunu bilerek sınava başlamak sınav esnasında kaygımızı azaltır.

Bütün bunların yanında sınav esnasında ve öncesinde temel nefes egzersizlerini yapmak, vücudun gevşemesini sağlamak, odağı kısa süreli olarak bambaşka bir yere çekerek tekrar sınava odaklanmayı denemek gibi yöntemler sınav kaygımızın azalmasına neden olur.

Bunları yapamıyor, yaptığınız halde bir gelişme göremiyor, kaygınızı azaltıp yönetmeyi öğrenemiyor ve bu durum fiziksel ve duygusal belirtiler ile birlikte başarısızlığı getiriyor ve gündelik hayatınızı olumsuz etkiliyor ise öncelikli olarak okulunuzun rehberlik birimine aile ya da öğrenci olarak danışmalı, birimin çeşitli envanter ve ölçekler sonucunda yapacağı geri dönüşü beklemelisiniz.

Rehberlik biriminiz kaygının derecesine göre kendi bünyesinde çalışmalar yapabilir ya da uzmana başvurmanızı önerebilir. Böyle bir durumda mutlaka uzmana başvurmalısınız.

İpek Ünlüsoy Nayki
Rehber Öğretmen
Karşıyaka Sınav Koleji