Liselerde alan seçimi nasıl yapılır?
Gelin, beş maddede buna yanıt arayalım.
Birinci madde: Kendini tanı.
Alan seçimi yaparken en önemli nokta öğrencinin kendini iyi tanımasıdır. Ben neyi seviyorum? Neye ilgim var? Hangi derslerde daha yetenekli ve başarılıyım? Bu gibi sorulara yanıt verebilmek, alan seçimi yaparken yanlış karar vermeni engeller. Adım adım ilerleyelim. Önce ilgilerinizi belirleyin. İnsanın yaparken zamanın nasıl geçtiğini anlamadığı şeylere ilgisi var demektir.
Bozuk bir teknolojik aleti tamir ediyorken ya da televizyonda bir ekonomi programı izlerken zamanının nasıl geçtiğini anlamıyor ve keyif alıyorsak bu alanlara ilgimiz var demektir. İlgilerini belirle! İkinci adım: Akademik yetenekler. Kendine şu soruyu sor: Hangi derslerde daha başarılıyım? “Sayısal alanı seçmek istiyorum ama kimya dersinde formül dahi görmek istemiyorum ya da fizik dersini anlamıyorum.” diyorsan alan seçimini tekrar gözden geçirmende fayda var demektir. Çünkü bu şekilde eğitim hayatının devamında keyif almadığın derslerden sorumlu olacak ve başarılı olmak için diğer arkadaşlarından daha çok çabalamak zorunda kalacaksın. Üçüncü adım: Kişilik özelliklerini iyi analiz et.
“Sosyal bir bireyim. İnsanlarla iletişim kurmaktan ve toplumun sorunlarını ele almaktan hoşlanıyorum.” diyorsan bir laboratuvar ortamında tek başına çalışmak seni çok mutlu etmeyecektir. Kişilik özelliklerine uygun bir meslek grubuna yönelmen mesleği uygularken başarılı ve mutlu olmanı sağlayacaktır. Eğer bu konuda ben kendimi yeteri kadar tanıyamıyorum diyorsan rehberlik biriminin uyguladığı ilgi-yetenek ve kişilik envanterlerini kaçırma. Yine bu dönemde kariyer danışmanlığı desteği almak kendinle ilgili doğru karar vermeni kolaylaştıracaktır.
İkinci madde: İyi bir araştırma dönemi geçir.
Alan seçimi, öğrencinin kariyer yolculuğunda önemli bir dönüm noktasıdır. Bu dönemde ilgilenilen alan ve meslek grubu ile ilgili derinlemesine araştırma yapmak ve bilgi toplamak gerekir. Burada söz ettiğim araştırma mesleği İnternet’e yazıp çıkan yazıları okumak değil. Örneğin makine mühendisliğini merak ediyorsan, “Makine mühendisi ne iş yapar? Hangi sektörlerde çalışma imkanı vardır? Makine mühendisliğinin gerektirdiği kişilik özellikleri nelerdir?” gibi sorulara mutlaka yanıt ara. Bunun için etkili yöntemlerden biri de meslek tanıtım seminerlerine katılmak ya da yine uzmanlardan kariyer danışmanlığı desteği almak.
Üçüncü madde: Popüler olanı değil kendine uygun olanı seç.
Popüler olan mesleklere yönelmek cezbedici ve risksiz bir karamış gibi görünebilir. Ama bu karar öğrencinin ilgileri ve akademik başarısı doğrultusunda büyük hayal kırıklığına dönüşebilir. Aman dikkat! En çok tercih edilen popüler meslek grupları tıp, hukuk, psikoloji ve mühendislik dallarıdır. Popülerlikten ziyade az önce bahsettiğim maddeler ışığında karar vermek mesleki başarı ve mutluluk için daha iyi bir ölçüt olacaktır.
İyi bir araştırma dönemi ve kişilik analizi sonrası hedefin yine popüler bir meslek grubu ise problem yok demektir. Burada amaç popüler olandan ziyade kendine uygun olanı seçmektir.
Dördüncü madde: Ön yargılar ile değil hedefler ile karar ver.
Doğan Cüceloğlu, ön yargı için “arı soktu diye bal yememek” demiştir. Ön yargılar ile hareket etmek alan seçiminde de asıl istediğimizi elde etmemizi engeller. Örneğin iyi bir eşit ağırlık öğrencisi olabilecek biri, “Sayısal okumazsam başarısız olduğumu düşünecekler.” ya da “Ailemdeki herkes sayısal alanı okudu, ben de sayısal alanı okumalıyım.” gibi ön yargılar yüzünden hedeflerinden vazgeçebiliyor. Eğer gerçek başarıyı istiyorsak ön yargılar ile değil hedefler ile karar vermemiz lazım.
Beşinci madde: Unutma, son karar senin!
Alan seçimi yaparken kaygılanman, verdiğin kararın doğruluğundan endişe etmen, ikilemler yaşaman son derece normal. Bu konuda kaygıların varsa mutlaka uzmanlarla görüş. Alan seçimi dönemi öğrencinin her koldan bilgi toplamak ve araştırma yapmak istediği dönemdir. Ama unutma: Seçtiğin alandan ilgilendiği bölümleri ileride sen okuyacak; karar verdiğin meslekleri yaşamında sen uygulayacaksın. O yüzden son karar senin olmalı!
